الف ) جنس پارچه

استاندارد های بین المللی تعریف شده برای جنس پارچه لباس کار بستگی به آیتم هایی دارد که در ذیل به بررسی آن میپردازیم.

• نوع کاربری و شغل استفاده کننده

لازم به ذکر است که بیش از 80% لباس کار های موجود در بازار از این قبیل پارچه ها استفاده نموده اند. لباس کار مناسب برای این قبیل شغل ها باید مقاوم در برابر آتش مانند پارچه های ضد حریق FR (دیرسوز) یا حتی المقدور از پارچه با بیش از 70%  کتان انتخاب شوند.

• شرایط آب و هوایی

طبق ماده 70 آیین نامه تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی لباس کار باید ضمن تامین حفاظت کافی و راحت و سبک و متناسب بدن باشد . با توجه به شرایط متفاوت جوی در کشور و چهار فصل بودن جو ایران جنس و وزن پارچه لباس کار باید متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه انتخاب شود تا مقوله راحتی در استفاده نیز تامین شود ضمنا مقاومت خوبی در شرایط سخت کاری داشته باشد . به عنوان مثال       لباس هایی که در شرایط جوی مرطوب شمال کشور استفاده میشوند به دلیل رطوبت بالا در معرض پوسیدگی الیاف طبیعی هستند.

در مناطق گرم خیز و خشک الیاف طبیعی مانند پنبه و کتان به دلیل تهویه مناسب هوا و جذب تعریق بدن مناسب هستند وپارچه دارای این الیاف باید ضخامت کم و با وزن پایین انتخاب شود.

در مناطق کوهستانی و سردسیر نیز الیاف طبیعی و پنبه و کتان نیز با ضخامت بالاتر و گرمای بالاتر از 350 گرم در متر میتواند نقش موثری در حفظ دمای بدن ایفا کند.

و برای مثال علمی چکیده نتایج تحقیق محققان داخلی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ” بررسی تأثیر جنس لباس کار بر شاخص استرین فیزیولوژیکی (PSI) مردان در شرایط آب و هوایی گرم در اتاقک شرایط جوی” به شرح ذیل است

در این مطالعه آمده است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر جنس لباس کار بر شاخص استرین فیزیولوژیکی (PSI) یا Physiological Strain Index مردان در شرایط آب و هوایی گرم در اتاقک شرایط جوی انجام گرفت.

روش‌ها: این پژوهش به صورت مداخله‌ای بر روی 18 دانشجوی پسر در 16 حالت ترکیبی از چهار نوع لباس کار معمولی (1، 2، 3، 4)، دو سطح فعالیت (سبک و متوسط) و دو نوع شرایط آب و هوایی (گرم و خشک، گرم و مرطوب) انجام شد. ضربان قلب و دمای عمقی افراد به ترتیب با استفاده از دستگاه‌های پایش ضربان قلب (Polar RS100) و پایش دمای عمقی بدن از طریق گوش (Questemp II) اندازه‌گیری و ثبت شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تکرار مشاهدات توسط نرم‌افزار SPSS انجام گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که در شرایط گرم و مرطوب، کمترین مقدار PSI در فعالیت سبک و متوسط به ترتیب مربوط به لباس نوع 100 درصد پنبه و 30 درصد پنبه- 70 درصد پلی استر بود. در شرایط گرم و خشک، کمترین مقدار PSI در هر دو فعالیت، مربوط به لباس نوع 30 درصد پنبه- 70 درصد پلی استر بود. میانگین شاخص PSI در شرایط گرم و مرطوب و هنگام انجام فعالیت متوسط، برای انواع لباس‌ها اختلاف معنی‌داری را نشان داد (P=0.044)

نتیجه‌گیری: یافته‌های تحقیق نشان داد که در راستای کاهش استرین گرمایی برای شرایط گرم و مرطوب در سطح فعالیت سبک، لباس 100 درصد پنبه و در فعالیت متوسط لباس 30 درصد پنبه- 70 درصد پلی استر و در شرایط گرم و خشک لباس 30 درصد پنبه- 70 درصد پلی استر مناسب‌تر است.

با توجه به همه موارد فوق به دلیل سعی کارفرمایان در کاهش هزینه های اختصاص داده شده به لباس کار استفاده از لباس های با الیاف طبیعی سهم کمتری از30% در بازار لباس کار را دارا می باشند.

ب ) سایر مواد اولیه

دیگر مواد اولیه مورد استفاده در تولید لباس کار شامل نخ-دکمه—زیپ-کش و …. میشود .

انتخاب این مواد بستگی ملموسی به موارد ذکر شده در بند ( الف ) دارد.

طبق ماده 74 آیین نامه تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی – لباس کار جوشکاران و برق کاران باید از جنسی نارسا بوده و فاقد قطعات فلزی از قبیل دکمه – زیپ و موارد مشابه باشد .

این موارد ضمن تامین ایمنی میباید به دلیل نقش موثر در افزایش کارایی و دوام لباس انتخاب شوند.

ج )   مدل دوخت

بی شک یکی از مهمترین مقوله ها در انتخاب لباس کار مناسب مدل و نحوه دوخت آن است که میابید متناسب با شرایط شغلی باشد . در آیین نامه تجهیزات حفاظت فردی به استاندارد های اولیه لباس کار بایدها و نبایدهای آن به صورت سر فصل و کلی اشاره شده و علاوه بر مسایل ایمنی نکات دیگری نیز در این زمینه حایز اهمیت است که به آن اشاره خواهیم کرد .

راحتی در حین کار یک مقوله مهم در لباس کار محسوب شده که عمده آیتم موثر آن مدل و نوع دوخت لباس است . متاسفانه لباس کارهای تولید شده داخل فاقد طرح بومی و ملی بوده و قریب به اتفاق آن الگو برداری شده از مدل های قدیمی لباس کار خارجی است.

البته این الگوبرداری مزایایی نیز داشته که اساندارد های تعریف شده خارجی نیز الگوبرداری شده اند. لیکن همخوانی بین متریال استفاده شده و مدل وجود ندارد.

مقوله ی مهم دیگری که در دنیای حفاظت فردی اخیرا نقشی بسیار مهم و پررنگی پیدا نموده و ترنم هایی از آن را در بازار داخل شاهد هستیم , آیتم زیبایی و شکیل بودن تجهیزات حفاظت فردی است که لباس کار بارزترین آن است .

زیبایی و شکل ظاهری لباس کار حسن خوشایندی به استفاده کننده آن خواهد بخشید که تلفیق این موضوع مهم با حفظ ایمنی و راحتی استفاده , نقش بسزایی در افزایش بهره وری کارکنان خواهد داشت و اعتماد بنفس بالایی به آنان خواهد بخشید .

اغلب تولیدات داخلی به دلیل صرفه جویی در مصرف پارچه , راحتی لباس کار را تحت الشعاع قرار داده اند.

د )سایز بندی

یکی دیگر از مشکلاتی که خریداران را در نهایت استفاده کنندگان لباس کار را با آن دست به گریبانند , نبودن الگوی واحد تعریف شده در سایز بندی لباس کار است .

با مقایسه محصولات تولیدی های مختلف به لحاظ اندازه حتی به اختلاف های چند سایزی در آن بر میخوریم که باعث سردرگمی خریداران در انتخاب سایز مناسب جهت استفاده کارکنان است.

ه ) بسته بندی و ارائه

یک از بزرگترین نقاط ضعف محصولات داخلی لباس کار پایین بودن کیفیت و شکل بسته بندی به صورت حداقل است. نکاتی که در بسته بندی حائز اهمیت است شامل موارد ذیل است

• بسته بندی تکی و گروهی مناسب که شکل ظاهری لباس و خصوصیات ایمنی آن در برابر آسیبهای حمل و نقل حفظ شود.
• استفاده از علائم تصویری مربوطه جهت نشانه گزاری لباس کار برای مشخص شدن نوع حفاظت ایجاد شده در بسته بندی تکی و جمعی آن.
• استفاده از علائم تصویری مربوطه جهت نشانه گزاری لباس کار برای مشخص شدن نحوه نگهداری ، شستشو و …

با توجه به موارد ذکر شده و نتیجه گیری از این مقاله الزاماتی در این خصوص بعهده فعالان در این زمینه و دست اندرکاران اجرایی و نظارتی خواهد بود که امید آن می رود با باز تعریفی از استانداردها و ابلاغ آن به واحد های تولیدی، توزیعی و مصرف کنندگان محترم همچنین درجه بندی کیفی محصولات داخلی و نظارت بر اجرا، گامی مهم در جهت افزایش سلامت و ایمنی در محیط کار برداشته شود.